Na meerdere malen uitstel is per 1 januari 2024 de nieuwe Omgevingswet in werking getreden. In de Omgevingswet worden 26 wetten samengebracht tot 1 wet die alles regelt met betrekking tot de fysieke leefomgeving. Uitgangspunt van de Omgevingswet is dat er minder regels zijn én meer samenhang en overzicht.
Ter ondersteuning aan de uitvoering van de Omgevingswet wordt ook het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) gelanceerd. Het DSO biedt het digitale loket (Omgevingsloket) waar initiatiefnemers, overheden en belanghebbenden snel kunnen zien wat is toegestaan in de fysieke leefomgeving. In het Omgevingsloket kunnen er vergunningen worden aangevraagd en meldingen worden gedaan. Daarnaast is er de mogelijkheid om per gebied/locatie te zien welke regels er gelden. Verder is er informatie te vinden over de kwaliteit van de leefomgeving.
Iedere gemeente kent meerdere bestemmingsplannen, waarin de gebruiks- en bouwmogelijkheden zijn vastgelegd. Deze bestemmingsplannen komen te vervallen in het nieuwe stelsel en maken plaats voor één omgevingsplan per gemeente.
Ook op het gebied van vergunningverlening zijn er wijzigingen. Uitgangspunt in de Omgevingswet is de reguliere procedure van 8 weken. Daarbij kan het bevoegd gezag eenmalig de beslistermijn met 6 weken verlengen. Deze verlenging dient overigens wel bekend gemaakt te worden aan de aanvrager binnen de beslistermijn van 8 weken.
In de huidige reguliere procedure wordt een vergunning van rechtswege automatisch verleend na het verstrijken van de wettelijke termijn, in de Omgevingswet is dit niet aan de orde. In plaats daarvan kan er gebruik gemaakt worden van de ‘regeling dwangsom’ mocht het bevoegd gezag niet binnen de wettelijke termijn beslissen.
Eerst dient de aanvrager het bevoegd gezag in gebreke te stellen, het bevoegd gezag heeft dan nog de mogelijkheid om binnen 2 weken met een beslissing te komen. Wanneer er geen beslissing volgt gaat de dwangsom automatisch lopen en kan er een stap naar de rechter worden gemaakt.
De uitgebreide procedure blijft in de Omgevingswet 26 weken, waarbij het bevoegd gezag ook eenmalig de beslistermijn met 6 weken kan verlengen. De uitgebreide procedure is o.a. van toepassing op activiteiten die genoemd staan in de Omgevingswet, waarbij veel bedenkingen zijn of wanneer er sprake is van aanzienlijke gevolgen voor de fysieke leefomgeving. Ook op de uitgebreide procedure is de ‘regeling dwangsom’ van toepassing wanneer er niet binnen de wettelijke termijnen een beslissing volgt.
Tot slot wordt participatie van burgers en andere belanghebbenden bij plannen en projecten belangrijk. Door vroegtijdig overeenstemming te hebben, is de verwachting dat zij geen bezwaar maken bij een nieuwe ontwikkeling.